De consument is nog maar net bekomen
van alle nieuw verworven rechten (en plichten voor partijen die
persoonsgegevens verwerken) onder de AVG of de volgende Europese richtlijn, met
mogelijk grote impact voor de consument, staat alweer voor de deur in de vorm
van de Payment Service Directive 2, of kortweg PSD2.
Wat
is PSD2?
PSD2
is een herziene richtlijn voor betaaldiensten die volgt op PSD1 en in Nederland
van kracht wordt in 2019. PSD is een Europese richtlijn die zorgt voor
regulering van betaaldiensten in de Europese Unie (EU). In 2007 werd de eerste
richtlijn, PSD1, aangenomen door het Europese Parlement. Het voornaamste doel
was het creëren van een uniforme betaalmarkt binnen de EU. De richtlijn is
onder meer de basis geweest voor SEPA (Single European Payments Area). Hierdoor
is het nu makkelijk(er) én gratis mogelijk om geld over te maken naar
andere SEPA-landen. SEPA heeft er daarnaast voor gezorgd dat uw bankrekening
veranderd werd in een internationaal rekening nummer, beter bekend als IBAN.
Ook
werd met PSD1 de markt opengezet voor nieuwe toetreders, zogenaamde
betaalinstellingen. Betaalinstellingen zijn niet-bancaire bedrijven, met een
vergunning van De Nederlandsche Bank (DNB), die ook (net als banken)
betaaldiensten mogen aanbieden aan de consument. Hierbij kan worden gedacht aan
bijvoorbeeld het aanbieden van betaalkaarten, zoals creditcards en
het faciliteren van online betalingen zoals iDEAL of incasso.
In
de afgelopen jaren zijn er diverse nieuwe betaaldiensten op de markt gekomen
die niet onder de werking van PSD1 vallen. Omdat dit tot ongewenste situaties
zou kunnen leiden is de richtlijn herzien. Hierbij zijn ook gelijk andere
punten opgepakt wat uiteindelijk zal moeten leiden tot meer innovatie en
concurrentie in de Europese betaalmarkt.
Een
paar van de belangrijkste wijzigingen zijn:
- Toegang
tot de betaalrekening door derde partijen. Banken moeten het mogelijk maken dat
derde partijen toegang krijgen tot de betaalrekening van hun clientèle,
uiteraard alleen indien de klant hiervoor uitdrukkelijk zelf toestemming heeft
gegeven;
- Winkels,
webshops en andere bedrijven mogen geen toeslagen meer berekenen met betrekking
tot betalingen met de betaalpas en creditcardbetalingen. Momenteel mogen bedrijven
de (daadwerkelijk gemaakte) kosten die zij betalen voor betaaltransacties nog
doorberekenen aan consumenten, denk hierbij aan een toeslag van 2% als je
online met je creditcard wilt betalen. Voor andere betaalmiddelen, zoals
bijvoorbeeld AfterPay en acceptgiro, mogen nog wel toeslagen berekend
worden, maar nooit meer dan de daadwerkelijke kosten;
- Het
eigen risico bij diefstal of verlies van een betaalinstrument, zoals je
betaalpas, is verlaagd tot € 50,- (dit was € 150,-).
De nieuwe regelgeving moet ook de
veiligheid van betalingen verbeteren, denk hierbij bijvoorbeeld aan
tweestapsverificatie.
Waarom
PSD2?
Zoals hiervoor al aangehaald is de
PSD2 richtlijn ingevoerd vanwege vijf doelen:
- Bevordering
van de concurrentie in de Europese betaalmarkt
- Het
beter mogelijk maken van innovatie in het betalingsverkeer
- Betere
bescherming van de consument
- Vergroting
van de veiligheid van betalingen
- Het
bijdragen aan één Europese betaalmarkt
PSD2
en de privacywetgeving
Door de PSD2 is het voor betaaldienstverleners
mogelijk om toegang te krijgen tot de betaalgegevens van consumenten. Dit
betreft (bijzondere) persoonsgegevens. Denk hierbij aan informatie over het
inkomen, koopgedrag maar ook bijvoorbeeld de contributiebetaling aan vakbond of
politieke partij.
Gelet op vorenstaande zijn er extra
waarborgen ingebouwd om de privacy van consumenten te beschermen. Zo is er
bepaald dat betaaldienstverleners alleen toegang tot de informatie op de
rekening kunnen krijgen na uitdrukkelijke toestemming van de rekeninghouder.
Uitdrukkelijke toestemming onder de
nieuwe richtlijn houdt onder meer in dat de gevraagde toestemming actief en
afzonderlijk van de andere onderdelen van de overeenkomst met de
betaaldienstverlener dient te zijn gegeven. Zonder deze toestemming is het voor
de betaaldienstverlener niet mogelijk om toegang te verkrijgen tot de
betaalgegevens van de betreffende consument. Hoe hier in het concrete geval
invulling aan zal worden gegeven door de betaaldienstverleners en of dit
vereiste zal worden nageleefd is nog
even afwachten.
Naast de waarborgen voor de consument
zoals deze zijn gegeven in PSD2 dienen de betaaldienstverleners zich ook te
houden aan de wettelijke verplichtingen uit de AVG. Dit betekent dat naast de
uitdrukkelijke toestemming ook een grondslag nodig hebben om persoonsgegevens
te mogen verwerken.
Toezicht
Op het betalingsverkeer zijn in
Nederland vier toezichthouders betrokken; de Autoriteit Persoonsgegevens (AP),
DNB, ACM en AFM. De AP is belast met het toezicht op de bescherming van de
privacy. Dit betekent ook dat de hoge boetes die mogelijk zijn op grond van de
AVG kunnen worden aangewend ten laste van betaaldienstverleners. Dit geeft een
extra waarborg voor deze partijen om zorgvuldig met de privacy van de consument
om te gaan.
